Zajedno sa predsedničkim i parlamentarnim izborima, građani će 3. aprila imati priliku da biraju i ko će ih u naredne četiri godine predstavljati u glavnom gradu.
Kako se bira gradonačelnik
Gradonačelnik predstavlja i zastupa grad i vrši izvršnu funkciju u Gradu Beogradu.
Građani, međutim, na beogradskim izborima ne biraju direktno ko će biti gradonačelnik, već biraju sastav gradske skupštine. Jedan od 110 odbornika može da postane i gradonačelnik, a njega bira skupština grada tajnim glasanjem. Gradonačelnik se bira većinom glasova, anjegov mandat traje četiri godine.
Do sada Beograd je vodilo 78 gradonačelnika. Prosečan gradonačelnik u dosadašnjoj istoriji bio je muškarac rođen izvan prestonice koju je vodio, a na čelu grada zadržavao se oko dve i po godine. Jedan od onih koji su podigli ovaj prosek je Branko Pešić, koji je ostao upamćen po tome što je upravljao glavnim gradom čak deset godina, od 1964. do 1974. a za vreme njegove vlasti su izgrađene Autokomanda, Muzej savremene umetnosti, Mostarska petlja, Gazela, Beograđanka i veliki broj novobeogradskih solitera.
Prvi upravnik Beograda, Ilija Čarapić, na čelo grada došao je 1839. godine, a na toj poziciji ostao je nešto više od godinu dana. Bio je sin vojvode Vase Čarapića, poznatog i kao Zmaj od Avale, jednog od najistaknutijih boraca u ustanku protiv dahija. Za vreme njegove vlasti su se vreme besplatno delili placevi za izgradnju kuća na Terazijama, koje tada još uvek nisu bile sam centar grada. Njega je zamenio Miloš Bogićević, a on se na mestu gradonačelnika još kraće, svega četiri meseca.
Najkraći mandat u istoriji Beograd
Ipak, ni to nije najkraći mandat u bogatoj istoriji beogradskih izbora. Na prvim izborima Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca 1920. za gradonačelnika Beograda izabran je Filip Filipović, koji se na funkciji zadržao svega jedan dan! Postoje dve priče o trajanju njegovog mandata.U prvoj priči, novoizabana komunistička opštinska uprava, na čelu sa Filipovićem, odbila je da položi zakonom propisanu zakletvu jer se u njoj pominjala vernost kralju Aleksandru i Bogu. Komunisti preko toga nisu hteli da pređu, pa je na kraju intervenisala policija izbacujući legalno izabrane predstavnike naroda iz prostorija grada. U drugoj priči, za koju Čačani tvrde da je ispravna braneći svog sugrađanina, režim je čitavu priču o zakletvi izmislio i nasilno skinuo Filipovića, kako bi opravdao oduzimanje mandata komunistima koji su i inače bili prepreka kralju.
Slobodanka Gruden je prva žena koja je bila na čelu glavnog grada, osim nje još samo Radmila Hrustanović je bila gradonačelnica. Radmila je i jedna je od osnivača Ženske političke mreže u Srbiji.
Po broju mandata na gradonačelničkoj funkciji izdvaja se Milovan Marinković koji je istu funkciji obavljao tri puta (1891-1892, 1893-1894. i 1901-1902). Po dva puta bili su Živko Karibiberović, Mihailo Bogićević, Nikola Pašić, Nikola Stevanović, Mihailo Marjanović, Kosta Glavinić i Đurica Jojkić.
Skorija istorija
Siniša Mali ujedno je i najmlađi funkcioner koji je dobio grad na upravljanje, sa svega 41 godinom, on je samo za nekoliko meseci života pretekao njegovog prethodnika Dragana Đilasa koji je takođe na čelo grada došao u 41. godini života.
Prvi i do sada jedini direktno izabran gradonačelnik Beograda bio je Nenad Bogdanović. On je u drugom krugu dobio više glasova od tadašnjeg generalnog sekretara Srpske radikalne stranke i trenutnog predsednika Srbije Aleksandra Vučića. Bogdanović je osvojio 50,19%, a Vučić 48,40% glasova.
Bivši premijer, Zoran Đinđić, bio je kandidat za gradonačelnika koga je predložila koalicija “Zajedno” (SPO, GSS, DS), koja je na izborima 1996. osvojila većinu od 67 odborničkih mandata. Međutim, koalicija “Zajedno” se raspala samo četiri meseca nakon što je pobedila na lokalnim izborima, a Đinđića je, posle sedam meseci, smenio SPO pod rukovodstvom Vuka Draškovića.
Ko će biti sledeći gradonačelnik Beograda i koliko će se zadržati na ovoj poziciji? Saznaćemo 3. aprila. Rok za predaju izbornih lista za beogradske izbore raspisanih za 3. april, istekao je u nedelju 13. marta u ponoć, a Gradska izborna komisija do sada je proglasila 11 lista, što je znatno manje u odnosu na prethodne beogradske izbore 2018. kada su se na izbornoj listi našle čak 24 stranke.